Balanitis – overzicht
Wat is balanitis?
Balanitis is Latijn voor ontsteking van de glans penis (eikel). Er zijn verschillende oorzaken van balanitis aan te wijzen die allemaal een specifieke behandeling kennen. Wanneer ook de voorhuid meedoet met de ontsteking wordt gesproken van een balanoposthitis. Als in deze folder de term balanitis wordt gebruikt verwijst deze naar zowel een balanitis als naar een balanoposthitis.
Hoe ziet balanitis eruit?
Balanitis (zoals elke ontsteking) gaat gepaard met roodheid. Daarnaast kan ook jeuk, pijn en zwelling van de huid optreden. Soms is er ook sprake van oppervlakkige wondvorming (erosies). Bij zeer ernstige balanitis kan er uiteindelijk een vernauwing van de voorhuid ontstaan.
Wat kan de oorzaak zijn van balanitis?
Er zijn verschillende huidziekten die ontsteking van de glanspenis kunnen veroorzaken. Soms zijn deze huidaandoeningen heel specifiek voor de voorhuid, in andere gevallen zijn het ziektebeelden die ook elders op de huid kunnen voorkomen.
De belangrijkste oorzaken van balanitis zijn:
– Eczeem (bijvoorbeeld contactallergisch eczeem tgv condoomgebruik, seborrhoïsch eczeem)
– Lichen sclerosus
– Lichen planus
– Psoriasis
– Balanitis plasmocellularis van Zoon
– Candida
– Bacteriën
Zeldzamer oorzaken:
– Syndroom van Reiter
– Fixed drug eruption
– Syfilis
– Schurft
Hoe wordt de diagnose balanitis gesteld?
Wanneer het gaat om een uiting van een huidziekte die zich, behalve op de glanspenis, óók manifesteert op andere delen van de huid is het stellen van de diagnose meestal niet zo moeilijk voor de dermatoloog. Als alleen de voorhuid ontstoken is het moeilijker om de diagnose te stellen omdat de dermatoloog dan elders op de huid geen aanknopingspunten heeft voor de diagnose. Wanneer er twijfel is over de diagnose (vooral wanneer een vorm van huidkanker wordt overwogen) zal meestal een biopt worden afgenomen.
Vernauwing van de voorhuid
Bij sommige vormen van balanitis die langere tijd bestaan kan uiteindelijk vernauwing van de voorhuid (fimosis) optreden. Dit wordt vooral gezien bij lichen sclerosus. In een vroeg stadium kan de fimosis nog worden tegengegaan door hormoonzalf te smeren en de voorhuid regelmatig terug te trekken over de voorhuid. Wanneer de fimosis al te ver gevorderd is moet het verwijderen van de voorhuid overwogen worden (circumcisie, besnijdenis) .
Hygiëne
Het is voor elke man belangrijk om de glanspenis en de binnenzijde van de voorhuid goed schoon te houden. Wanneer dode huidcellen zich hier ophopen ontstaat een wit beslag (smegma). Wanneer smegma niet regelmatig wordt verwijderd wordt de kans op balanitis vergroot. Ook het risico op het ontstaan van peniskanker is groter wanneer de glanspenis, de voorhuid en de groef achter de penis niet regelmatig worden schoongemaakt. Ook als er al sprake is van balanitis (ongeacht de oorzaak) blijft hygiëne bijzonder belangrijk. Dit schoonmaken kan het beste onder de douche gebeuren met schoon water.
gerelateerde onderwerpen
Literatuur
Morris BJ et al: Penile Inflammatory Skin Disorders and the Preventive Role of Circumcision. Int J Prev Med. 2017; 8: 32. (volledig artikel)