Genitale herpes
Wat is genitale herpes?
Infecties met het herpes simplex virus zijn zeer algemeen. Er worden 2 herpes simplex virussen (HSV) onderscheiden. HSV-1 dat vooral bekend is als veroorzaker van de zgn. “koortslip” en het HSV-2 dat meer geassocieerd is met herpes genitalis. Ongeveer 75% van de genitale herpes infecties wordt veroorzaakt door het HSV-2. De overige 25% door het HSV-1 virus (zie ook de overzichtsfolder over herpes simplex)
Na de infectie blijft het virus levenslang aanwezig in de huidzenuwen in het genitaal gebied. Vanuit deze schuilplaats kan het steeds weer naar de huid en slijmvliezen migreren en daar de klachten van pijn en blaasjes geven. Bij een groot deel van de mensen die met het HSV-2 is geinfecteerd treden dergelijke uitbarstingen van het virus nooit op en velen weten daarom ook niet dat zij het virus bij zich dragen.
Naar schatting is 5-10 % van de volwassen populatie besmet met het HSV-2.
Hoe vindt de besmetting plaats?
Het virus is zeer kwetsbaar en zal buiten de huid of slijmvliezen zeer snel doodgaan. Overdracht van het virus vindt daardoor vrijwel uitsluitend plaats bij direct contact met geinfecteerde huid of slijmvlies. In het geval van genitale herpes gaat het daarom bijna altijd om seksueel contact (genitaal-genitaal of mond-genitaal).
De kans op overdracht is vooral groot wanneer er sprake is van een actieve uitbarsting van het herpes virus. Toch is het ook mogelijk dat in de ‘rustperiode’ wanneer het virus zich heeft teruggetrokken in de zenuwen, kleine hoeveelheden virusdeeltjes op de huid en slijmvliezen aanwezig zijn. Daarom kan ook wanneer de sexuele partner geen actieve herpesinfectie heeft zijn of haar partner met het virus besmetten (in het Engels: silent shedding).
Vooral in de aanloop naar een nieuwe uitbarsting van het virus kunnen reeds veel virusdeeltjes op de huid en slijmvliezen aanwezig zijn zonder dat er al van klachten sprake is. De kans op besmetting van de sexuele partner is dan aanzienlijk.
Andere vormen van besmetting zijn:
– zelfbesmetting: virusdeeltjes die bv. met de vinger naar een ander lichaamsdeel worden getransporteerd (mond naar genitaal of vice versa).
– tijdens de geboorte kan de baby door de moeder bij passeren van de vagina worden besmet. Herpes infecties bij pasgeborenen kunnen ernstig verlopen.
Hoe ziet een herpes infectie eruit ?
Bij de man
zeer pijnlijke blaasjes die meestal snel stuk gaan en erosies worden. Deze erosies zijn enkele millimeters groot en worden gezien op de glanspenis, de voorhuid en de schacht van de penis. Ook kunnen afwijkingen bij de anus ontstaan na anaal sexueel contact. Wanneer de blaasjes intact blijven kan het soms lijken alsof er een pusachtige substantie in de blaasjes aanwezig is. De lymfklieren in de liezen zijn vaak verdikt en pijnlijk.
Bij de vrouw
vergelijkbare afwijkingen in en rond de vagina. Plassen is vaak pijnlijk.
De afwijkingen verdwijnen, indien onbehandeld, gemiddeld na 3 weken.
Na besmetting met het virus zal bij een groot deel van de geinfecteerden slechts milde klachten van pijn of zelfs helemaal geen klachten geven. Deze mensen zijn er dus vaak niet van op de hoogte dat zij zijn geïnfecteerd.
Uitbarstingen van het herpes virus ná de 1e infectie
Het virus blijft zich levenslang schuil houden in de zenuwen van de huid en slijmvliezen in het genitaal gebied. Het is op voorhand niet te voorspellen of- en met welke frequentie deze aanvallen zullen optreden.
De klachten bij een 2e of volgende episode van genitale herpes zijn in de regel minder heftig dan die bij de besmetting.
Patiënten voelen een nieuwe aanval meestal enkele uren van tevoren aankomen. Er is dan sprake van een branderig gevoel dat langzaam overgaat in pijn. Vervolgens ontstaan gegroepeerde blaasjes met een rood randje die vaak snel stuk gaan en pijnlijke oppervlakkige wondjes vormen. De afwijkingen verdwijnen weer na 1 tot 2 weken.
De aanleiding voor een nieuwe uitbraak van het virus is meestal onbekend. Factoren van invloed zijn mogelijk de menstruele cyclus (klachten net voor de menstruatie), geestelijke stress en daling van de algemene weerstand.
Herpes genitalis en bevalling
Herpes infecties bij pasgeborenen kunnen zeer ernstig verlopen. Uit studies blijkt echter dat vrouwen die in het verleden een genitale herpesinfectie hebben doorgemaakt vrijwel altijd veilig een vaginale baring kunnen ondergaan. Wel is het belangrijk om de verloskundige of de gynaecoloog op de hoogte te brengen van de in het verleden doorgemaakte infectie.
De kans op het besmetten van de baby tijdens de geboorte is vooral groot als er sprake is van een nieuwe genitale herpes infectie vlak voor de geboorte. In deze gevallen zal doorgaans gekozen worden voor een keizersnede om het kind niet in contact te brengen met het virus in het baringskanaal.
De kans op overdracht van het virus bij een actieve herpes in het kader van een hernieuwde uitbarsting (recidief) is kleiner dan bij een eerste infectie. Toch zal ook hier in voorkomende gevallen vaak gekozen worden voor een keizersnede.
Houdt in ieder geval de verloskundige of gynaecoloog goed op de hoogte van (mogelijke) genitale herpesinfecties.
Behandeling van genitale herpes
Behandeling bij 1e infectie
In principe gaat de aanval vanzelf binnen 3 weken over, ook zonder behandeling. Wanneer echter in een vroeg stadium van de infectie met antivirale therapie wordt begonnen zullen de klachten eerder verholpen zijn.
De arts kan uit enkele middelen kiezen:
– aciclovir
– valaciclovir
– famciclovir
De kuren duren in de regel 5 dagen.
Op de pijnlijke huidafwijkingen kan bv. zinkolie worden gesmeerd om de blaasjes en wondjes te laten indrogen. Soms is een pijnstillende zalf (lidocaine-zalf) zinvol om de pijn te onderdrukken. Bij uitgebreide erosies kan een lokaal antibioticum worden gegeven om bacteriele infectie van de wondjes te voorkomen.
Behandeling bij nieuwe uitbarstingen
Nieuwe episoden van herpes geven meestal minder klachten dan die bij de 1e infectie. Behandeling met anti-virale middelen zijn dan meestal niet nodig.
Wanneer deze recidieven zeer regelmatig optreden kan het echter wel nodig zijn om een onderhoudsbehandeling met antivirale middelen te nemen. Hierdoor kan voorkomen worden dat het virus steeds weer opduikt uit zijn schuilplaats in de zenuwen.
gerelateerde onderwerpen
overzichtsfolder herpes simplex
koortslip
chlamydia
gonorroe
erythema multiforme
klachten van de vulva – overzicht
huidproblemen aan de penis – overzicht
Literatuur
Patel R et al: 2017 European guidelines for the management of genital herpes. Int J STD AIDS. 2017 Jan 1
Lee R, Nair M: Diagnosis and treatment of herpes simplex 1 virus infection in pregnancy. Obstet Med. 2017 Jun;10(2):58-60