Herpes gestationes
Wat is herpes gestationes?
Herpes gestationis (HG) is een zeer zeldzame, sterk jeukende, blaarvormende huidafwijking die tijdens de zwangerschap kan ontstaan. Ondanks de naam heeft de aandoening niets met gewone herpes te maken. Het is een autoimmuunaandoening: het afweersysteem maakt antistoffen tegen delen van het eigen lichaam. Grote onderzoeken geven aan dat de aandoening geen verhoogd risico op ernstige complicaties bij de ongeboren baby veroorzaakt (literatuur).
Hoe ontstaat het?
Hoe HG ontstaat is niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk gaat het om een soort kruisreactie tussen de placenta (moederkoek) en de huid van de moeder. Het immuunsysteem produceert als gevolg hiervan antistoffen tegen een bepaald eiwit (BP180) in de huid. Hierdoor treedt plaatselijk blaarvorming van de huid op. De reactie van de antistoffen op de huid is geheel vergelijkbaar met de reactie die wordt gezien bij parapemphigus, een vrij zeldzame blaaraandoening bij ouderen.
Wie krijgt het?
De aandoening is erg zeldzaam: herpes gestationis treedt bij 1 op de 50.000 zwangerschappen op. Meestal ontstaan de problemen in het begin van het 3e trimester van de zwangerschap. Soms treden al vroeger klachten op, soms al in de 2e maand van de zwangerschap, dit is echter bijzonder zeldzaam.
Vrouwen die herpes gestationes ontwikkelden blijken vaker dan gemiddeld ook andere autoimmuun aandoeningen te hebben (gehad), bijvoorbeeld van de schildklier.
Hoe ziet herpes gestationes eruit?
HG begint meestal met rode jeukende bultjes. Deze breiden zich uit over de huid. In een later stadium ontstaan blaren die met helder vocht gevuld zijn. De jeuk is vaak intens.
In een vroeg stadium kunnen de huidafwijkingen sterk lijken op PUPPP, een vaker voorkomende vorm van zwangerschapsjeuk. PUPPP heeft veroorzaakt echter geen blaren.
Wat zijn de gevolgen voor de baby?
In het verleden werd wel gerapporteerd dat HG een vergroot risico geeft op miskramen. Uit nieuwere, grotere, studies komt naar voren dat de kans op miskraam niet significant hoger lijkt te zijn dan bij zwangeren zonder HG. Wel lijkt er vaker sprake te zijn van een lager geboortegewicht van de baby en soms ook van vroeggeboorte. Dit is mogelijk het gevolg van het feit dat de bloedvaten van de placenta kunnen worden aangetast door de aandoening.
Wanneer HG zeer vroeg in de zwangerschap begint lijkt er wel sprake te zijn van een verhoogd risico op complicaties.
Hoe wordt het behandeld?
De jeuk wordt behandeld met lokale steroidcremes en verkoelende lotions. Ook kunnen antihistaminica hulp bieden bij de jeukbestrijding. In de meeste gevallen blijken deze lokale middelen alleen niet voldoende, en wordt behandeling gestart met prednisontabletten. De begindosering ligt meestal tussen de 30 en 60 mg per dag. De vervolgdosering is dan afhankelijk van hoe de aandoening zich ontwikkelt.
Wat gebeurt er na de bevalling?
Herpes gestationes verdwijnt na de geboorte van het kind. Soms treedt vlak na de geboorte nog een korte verheviging van de klachten op. In zeldzame gevallen blijven de klachten nog tot een jaar na de bevalling in enige mate aanwezig.
HG wordt beschouwd als een indicatie voor (poli)klinische bevalling. Wanneer tijdens de zwangerschap een behandeling met prednison nodig was is het belangrijk dat de pasgeboren baby direct na de bevalling wordt nagekeken door een kinderarts. Ongeveer 10% van alle pasgeboren baby’s van wie de moeder HG had tijdens de zwangerschap heeft zelf ook huidklachten die passen bij HG (meestal in geringe mate). Deze huidafwijkingen (blaasjes, bultjes) verdwijnen vanzelf.
Wat zijn de vooruitzichten?
De kans dat HG opnieuw ontstaat bij een volgende zwangerschap is hoog (ongeveer 90%). Overigens kan het moment in de zwangerschap waarop de klachten beginnen bij een volgende zwangerschap anders zijn (zowel eerder als later dan de eerste keer).
gerelateerde onderwerpen
jeuk tijdens de zwangerschap
PUPPP
Literatuur
Semkova k et al: Pemphigoid gestationis: current insights into pathogenesis and treatment. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2009 Aug;145(2):138-44.
Schornick JK et al: Fetal risks in herpes gestationis. J Am Acad Dermatol. 1992 Jan;26(1):63-8.