Huidkanker
Wat is huidkanker?
Huidkanker ontstaat wanneer gewone huidcellen ontaarden in kwaadaardige cellen die ongeremd kunnen delen. De belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van huidkanker is blootstelling aan zonlicht.
inhoud:
wat is de oorzaak van huidkanker?
de verschillende soorten huidkanker op een rij
Komt huidkanker veel voor?
Huidkanker komt inderdaad zeer veel voor. Sterker nog: van alle soorten kanker die voorkomen staat het basaalcelcarcinoom van de huid in Nederland veruit op de eerste plaats. Voor Nederlandse dermatologen is de diagnose basaalcelcarcinoom dan ook een van de meest gestelde diagnosen tijdens het spreekuur. De afgelopen tientallen jaren is er een sterke toename van huidkanker in Nederland. Deze toename lijkt de afgelopen jaren alleen maar sneller te verlopen. Er wordt geschat dat 20 tot 25% van de Nederlanders op een zeker moment huidkanker zal ontwikkelen.
Wat is de oorzaak van huidkanker?
Verreweg de belangrijkste oorzaak van huidkanker is te veel blootstelling aan zonlicht. Ook het gebruik van de zonnebank vergroot de kans op huidkanker. Beschadiging van de huidcellen door zonlicht stapelt zich op. Zonverbranding in de jeugd kan tientallen jaren later na de verbranding bijdragen aan het ontstaan van huidkanker.
Welke soorten huidkanker zijn er?
Er zijn verschillende soorten huidkanker. Sommige soorten komen veel voor, anderen zijn bijzonder zeldzaam. Deze folder geeft een overzicht van de meest voorkomende huidkankers, geillustreerd met foto’s.
De huidkankers die besproken worden zijn het basaalcelcarcinoom, het plaveiselcelcarcinoom van de huid, melanoom en merkelcelcarcinoom. Huidkankers van de geslachtsdelen (peniskanker, vulvakanker), sarcomen en lymfomen van de huid zullen in deze folder niet aan de orde komen.
Basaalcelcarcinoom
Het basaalcelcarcinoom is verreweg de meest algemene vorm van huidkanker. Het komt vooral (maar niet uitsluitend!) op de aan zonlicht blootgestelde huid voor. In Nederland wordt jaarlijks bij ongeveer 80.000 mensen basaalcelcarcinoom vastgesteld en de aantallen per jaar groeien nog steeds. In Nederland is er sprake van een echte ‘epidemie’ van basaalcelcarcinoom. Deze vorm van huidkanker komt ook op steeds jongere leeftijd voor. Basaalcelcarcinoom groeit doorgaans traag en zaait (vrijwel) nooit uit.
Het meest algemene type is het nodulair basaalcelcarcinoom. Klassiek voor dit type is het glazige weefsel met kenmerkende bloedvaatjes erin (teleangiectasiën).
Als de tumortjes groter worden kan er ook een soort kratertje in ontstaan. Typisch is dat daar steeds een korstje opkomt dat er na verloop van tijd af valt en… weer terug komt. Zo’n kratervormig basaalcelcarcinoom wordt ook wel ulcus rodens genoemd.
Het basaalcelcarcinoom kan ook oppervlakkig van karakter zijn. Het kan dan sterk lijken op een eczeem- of schimmelplekje, maar het reageert dan niet op de daarvoor gebruikelijke behandeling.
Oppervlakkige basaalcelcarcinomen worden relatief vaker op de romp gezien en komen ook relatief vaker bij jonge mensen voor.
Folder over het basaalcelcarcinoom…
Plaveiselcelcarcinoom
Plaveiselcelcarcinomen worden vooral gezien bij mensen die in hun leven langdurig aan de zon blootgesteld geweest zijn. Ze worden veel aangetroffen in het gelaat, op de kruin bij (kalende) mannen, op de handruggen, onderarmen en onderbenen. Het gaat meestal om niet-glazige tumortjes met korstvorming.
Agressievere plaveiselcelcarcinomen maken echter soms geen korstjes aan. Plaveiselcelcarcinomen kúnnen uitzaaien. Het risico daarop is afhankelijk van de groeiwijze, de grootte en de plek op de huid waar het zit.
folder over het plaveiselcelcarcinoom…
Melanoom
Het melanoom is een huidkanker die uitgaat van de melanocyten van de huid, dat zijn de pigmentvormende cellen. De meeste melanomen presenteren zich als donkere, moedervlek-achtige plekken die grillig uitgroeien. Soms is een melanoom echter wel eens geheel of gedeeltelijk pigmentloos. Melanomen kunnen vrij makkelijk uitzaaien. De kans hierop is vooral afhankelijk van de dikte van het melanoom.
Merkelcelcarcinoom
Het merkelcelcarcinoom is een zeldzame, meestal snel groeiende en ook snel uitzaaiende vorm van huidkanker. Het komt meestal voor bij mensen van hoge leeftijd op de aan zon blootgestelde huid. Het heeft meestal een uitgesproken rode kleur.
Folder over merkelcelcarcinoom…
In zijn algemeenheid is het belangrijk om met huidafwijkingen die groeien, veranderen of klachten geven -gepigmenteerd of niet- te laten beoordelen door uw huisarts of dermatoloog!
Veel gestelde vragen over huidkanker
Ik ben vroeger veel verbrand in de zon. Is het nu nog wel zinvol om mij te beschermen tegen de zon? De schade is toch al aangericht?
Het is zéker belangrijk om uw huid ook nu te beschermen tegen de zon. Er is in het verleden helaas waarschijnlijk al veel schade door de zon aangericht en deze schade kan er voor zorgen dat er huidkanker gaat ontstaan. Oók als u vanaf nu de huid goed gaat beschermen tegen de zon: de zonschade die in de huid aanwezig is zal niet meer verdwijnen. Maar als de huid ook nu nog onvoldoende wordt beschermd tegen de zon gaat de beschadiging van de huidcellen door en zal het proces van de ontwikkeling van huidkanker alleen maar sneller gaan. Goede bescherming met kleding, hoed en zonnebrandcreme blijft dus heel belangrijk. En zoek op de zonnigste momenten van de dag regelmatig de schaduw op!
zelfcontrole op huidkanker
zon en huid
Literatuur
Richtlijn Verdachte Huidafwijkingen Nederlands Huisartsen Genootschap (2017)
Samenvatting richtlijn basaalcelcarcinoom NVDV (2015)