Overbeharing

Wat is overbeharing?

De termen hirsutisme en hypertrichose (vertaling: overmatige haargroei) verwijzen beide naar een toestand die gepaard gaat met overbeharing. Deze termen worden daarom vaak willekeurig door elkaar gebruikt. Dat is echter niet terecht.

Hypertrichose is haargroei die sterker is dan men zou kunnen verwachten bij vrouwen van gelijke leeftijd en hetzelfde ras. Het betreft per definitie toegenomen haargroei op plekken waar dit in feite normaal is, zoals op de benen en armen.

Bij hirsutisme is ook sprake van toename van haargroei bij vrouwen op plaatsen waar vooral mannen duidelijk zichtbare haargroei hebben, zoals groei van snor- en baardharen, borsthaar en haargroei laag op de buik. De haargroei op armen en benen is ook bij hirsutisme meer uitgesproken dan ‘normaal’.

Zowel hypertrichose als hirsutisme kunnen zonder onderliggend ziektebeeld bestaan: de beharing betreft een variatie van de normale haargroei.

Wat is ‘normaal’?

Wat is de definitie van ‘normale haargroei’? Normale (ook wel genoemd: fysiologische-) haargroei is sterk rasgebonden. Noord-Europese vrouwen met een licht huidtype hebben meestal een weinig opvallende lichaamsbeharing. Wanneer de beharing toch opvalt wordt dit al snel als abnormaal ervaren. Bij vrouwen afkomstig uit het Middellandse Zee-gebied wordt een zekere mate van donkere lichaams- en gezichtsbeharing als normaal gezien (maar ook daar wordt het meestal niet op prijs gesteld…).

Overbeharing en hirsutisme komen bijzonder veel voor. Geschat wordt dat 5 tot 10% van alle vrouwen in de vruchtbare leeftijdsfase hirsutisme heeft. De aandoening is meestal erfelijk bepaald. Soms kunnen hele families relatieve overbeharing vertonen. Meestal komt deze sterke beharing zowel bij de mannen en de vrouwen in zo’n familie voor. Hirsutisme en overbeharing beginnen meestal op het eind van de puberteit.

De rol van hormonen in hirsutisme

De haargroei wordt voor een deel gestuurd door hormonen. Testosteron en andere mannelijke hormonen zijn hierbij belangrijk. Bij een kleine minderheid van de vrouwen met hirsutisme is er sprake van een verhoogd testosterongehalte in het bloed. Bij verreweg de meeste vrouwen zijn deze testosteron hoeveelheden echter normaal.
Wel kan de gevoeligheid van de haren voor testosteron bij vrouwen met aanleg voor hirsutisme verhoogd zijn. Zo kan een normale testosteronspiegel in het bloed bij deze vrouwen toch aanleiding geven tot versterkte haargroei. Bovendien zijn deze haren vaak dikker en grover van structuur.

Ziekte als oorzaak van overbeharing

Bij sommige vrouwen wordt hirsutisme gezien in het kader van het polycysteus ovarium syndroom. Dit syndroom gaat meestal gepaard met onregelmatige menstruaties. Wanneer overbeharing bestaat bij een onregelmatige menstruatie zal de behandelend arts gewoonlijk uitgebreid hormoononderzoek en soms een echo van de eierstokken laten maken. In zeldzame gevallen is het hirsutisme te wijten aan een probleem met de bijnieren.

Verwijdering van overtollig haar

Zowel bij fysiologische hypertrichose als bij hirsutisme wordt de overbeharing vaak als cosmetisch storend ervaren. Er zijn verschillende manieren om de (over)beharing te bestrijden.

Tijdelijk ontharen

* scheren
* waxen
* ontharingscremes

Permanente ontharing

* laser en intense pulsed light
het is mogelijk om met laser (donkere) haren te verwijderen. Het principe van deze behandeling is dat zeer zuiver licht met grote energie op de huid gericht wordt. Het licht wordt alleen opgenomen door pigmentcellen en gaat dus vrijwel ongestoord door de niet-gepigmenteerde huidcellen heen. Wanneer het licht de gepigmenteerde haarworteltjes bereikt wordt het licht omgezet in warmte.
De cellen van de haarwortel worden eigenlijk kort ‘gekookt’. Dit koken gaat zo snel dat de huidstructuren om de haarwortel heen niet beschadigd raken.
De haarwortel raakt zo beschadigd dat de haar niet meer kan groeien. Als de haarwortel niet geheel verwijderd is kan er nog wel een zeer dun, niet gepigmenteerd haartje, ontstaan. Dit is cosmetisch meestal niet storend.

Omdat haren in een cyclus groeien is slechts een deel van de haren in de groeifase. Alleen in de groeifase is de haarwortel gevoelig voor de laser. Daarom zal altijd een minimum van 3 behandelingen nodig zijn voor een optimaal resultaat. Meestal is ook een jaarlijkse ‘touch-up’ behandeling nodig.

* electrische epilatie
voor donkere haren is electrische epilatie, na de ontwikkeling van lasers, een achterhaalde therapie. Omdat laser niet werkt bij hele blonde haren kan voor deze specifieke groep haren electrische epilatie wel nuttig zijn.

---

gerelateerde onderwerpen

het haar
ontharen
ontharingslaser
harsen of waxen
haaruitval

Literatuur
Milhailidis J et al: Endocrine evaluation of hirsutism. Int J Womens Dermatol. 2017 Feb 16;3(1 Suppl):S6-S10 (volledig artikel)

---