Wespensteken
Wespensteek – wat moet ik NU doen?
- koel de gestoken huid met een natte doek of een coolpack
- als de zwelling heel groot wordt: raadpleeg de huisarts
- in de mond of keel gestoken: bel 112
- benauwd, snelle pols of andere shockverschijnselen: bel 112 (of laat een ander bellen)
Wat zijn wespensteken?
In Nederland komen verschillende soorten wespen voor. De belangrijkste stekende soort is de overbekende gewone wesp die in de zomermaanden op zoetigheid afkomt. De gewone wesp behoort tot de familie van de plooivleugelwespen (Vespidiae).
Wanneer steken wespen?
Wespen zijn vrij agressief en kunnen wanneer zij in het nauw komen tot steken overgaan. Omdat hun angels geen ‘weerhaakjes’ hebben kunnen zij herhaaldelijk steken.
Waar wordt het gif gemaakt?
Het wespengif wordt geproduceerd in twee spiraalvormige gifkliertjes die uitkomen in een ‘gifzakje’. Aan dit gifzakje is de scherpe angel verbonden. De vlijmscherpe angel kan makkelijk de menselijke huid doorboren, waarna gif in het huidweefsel wordt gespoten.
Wespengif bevat veel verschillende werkzame stoffen. Het bevat ondermeer histamine, serotonine, wespenkinine, fosfolipase, hyaluronidase en antigen5. Het is aangetoond dat de opbouw van het hyaluronidase-molecuul specifiek is voor elke wespensoort.
Wat zijn de effecten van een wespensteek?
Plaatselijke toxische effecten
door de steek ontstaat een scherpe, brandende pijn. Vrijwel direct ontstaat roodheid en zwelling van de huid die in de minuten na de steek verder toeneemt. Na enkele uren neemt de zwelling weer af en de afwijking verdwijnt volledig.
Uitgebreide toxische effecten
Wanneer iemand door veel wespen tegelijk gestoken wordt ontstaat door de grote hoeveelheid gif een lage bloeddruk, ernstige hoofdpijn of zelfs shock. Als er sprake is van zeer veel wespensteken kan de wespenaanval fataal aflopen.
Allergische reactie
Bij een allergische reactie is er naast de ‘gewone’ toxische reactie op het gif ook nog een door het afweersysteem opgewekte reactie op een of meer componenten van het gif. Hierbij is dus niet de hoeveelheid gif bepalend voor de verschijnselen (zoals bij de toxische reactie) maar het al dan niet aanwezig zijn van een overgevoeligheid voor een bestanddeel ervan. Eén steek kan dus al voldoende zijn voor ernstige ziekteverschijnselen.
De allergische reactie kan lokaal zijn: er is dan sprake van een veel groter gebied van roodheid en zwelling dan bij de toxische reactie alleen. Deze extra zwelling houdt ook langer aan dan anders. Bij een systemische (algehele) allergische reactie kunnen reacties optreden die varieren van galbulten over het gehele lichaam tot oedeem in de keelholte en zelfs een snelle pols, lage broeddruk en uiteindelijk een shocktoestand (anafylaxie) waarbij mensen kunnen overlijden. Bij maar liefst 20% van iedereen die overlijdt aan een anafylactische shock is de oorzaak een wespen- of bijensteek.
Voorkómen van anafylactische reacties
aan mensen die bekend zijn met ernstige allergische reacties op wespengif kan door de arts een adrenaline bevattende spuitpen worden voorgeschreven. Na een wespensteek kan het slachtoffer zichzelf met dit apparaatje adrenaline toedienen, waardoor de allergische reactie (deels) wordt tegengehouden. Deze behandeling geeft het slachtoffer meer tijd om vervolgens adequate medische hulp te zoeken.
Hoe voorkóm ik wespensteken?
– sla niet naar wespen die u naderen.
– gebruik in een gebied met veel wespen geen zoetigheid of alcoholische dranken. Doe geen parfum op.
– maak nadat kinderen zoetigheden hebben gegeten (ijsjes bijvoorbeeld) handen en gezicht goed schoon en vervang kleding waar zoetigheid op gemorst is.
– drink niet zonder rietje uit flesjes of blikjes.
– zet geen met limonade gevulde wespenvallen vlak bij de plek waar u verblijft.
gerelateerde onderwerpen
insectenbeten (overzicht)
anafylactische shock
beestjes en de huid
allergie
Literatuur
Ruiz Oropeza et al: Pre-hospital treatment of bee and wasp induced anaphylactic reactions: a retrospective study. Scand J Trauma Resusc Emerg Med. 2017 Jan 14;25(1):4 (volledig artikel)