Wat is het?
Het Sjögren syndroom is een vrij veel voorkomende aandoening waarbij een ontsteking ontstaat van de speekselklieren en de traanklieren. Hierdoor ontstaat een verminderde speeksel- en traanproductie wat leidt tot klachten van een droge mond en droge ogen. Het syndroom van Sjögren is een autoimmuunziekte. Dat wil zeggen dat het afweersysteem van het lichaam lichaamseigen cellen aanvalt.

Welke soorten zijn er?
Er worden twee hoofdtypen van het syndroom van Sjögren onderscheiden:

primair Sjögren syndroom
Bij dit type bestaan de eerste klachten uit de al eerder genoemde droge ogen en droge mond. De aantasting van de traan- en speekselklieren zijn dus de eerste verschijnselen van de autoimmuunziekte.

secundair Sjögren syndroom
dit type wordt pas duidelijk nadat een andere autoimmuunziekte al actief is. Wanneer mensen met reumatoïde artritis of lupus erythematosus ook nog eens de typische klachten van droge ogen en een droge mond gaan ontwikkelen spreken wij van een secundair Sjögren syndroom.

Zijn er nog meer verschijnselen bij het syndroom van Sjögren?
Droge ogen en een droge mond zijn natuurlijk de belangrijkste verschijnselen bij het syndroom van Sjögren. Er zijn echter ook nog meer klachten mogelijk die echter niet specifiek zijn voor Sjögren. Deze mogelijke verschijnselen zijn: gewrichtsklachten (vaak), moeheid, slikstoornissen, droge luchtwegen met hoesten, aantasting of verminderde werking van lever, nieren of longen.

Wie krijgt het?
Het Sjögren-syndroom is niet zeldzaam. Na reumatoïde artritis is het de meest voorkomende autoimmuunaandoening in de reumatologische praktijk. Zoals bij alle autoimmuunziekten zijn vrouwen sterk oververtegenwoordigd. Geschat wordt dat 80 tot 90% van de patienten met het syndroom van Sjögren vrouw is.

Hoe wordt de diagnose gesteld?
De combinatie van droge ogen en een droge mond zijn klassiek en de arts zal doorgaans weinig moeite hebben om de diagnose te stellen. Aanvullend onderzoek ter bevestiging van de diagnose wordt doorgaans wel uitgevoerd.

Laboratoriumonderzoek
Aanvullend laboratoriumonderzoek omvat ondermeer een algemeen bloedbeeld en onderzoek naar het voorkomen van antistoffen in het bloed (anti-La, anti-Ro, reumafactor).

Schirmertest
Bij deze test (die door de oogarts wordt uitgevoerd) kan de traanproductie gemeten worden.

Lipbiopt
Door het afnemen van een stukje lipweefsel (lipbiopt) kan onderzoek gedaan worden naar de speekselkliertjes. Dit onderzoek geeft helaas niet in alle gevallen uitsluitsel en kan ovendien een pijnlijke- of juist deels gevoelloze onderlip geven. Deze klachten zijn soms blijvend van karakter. Het lipbiopt wordt daarom tegenwoordig minder vaak uitgevoerd dan vroeger.

Lipscintigrafie
Tegenwoordig kan door het inspuiten van een radioactieve vloeistof (in de bloedbaan) de werking van de speekselkliertjes gemeten worden. Dit onderzoek is minder belastend dan het eerder genoemde lipbiopt.
 
Hoe wordt het behandeld?
De droge ogen kunnen behandeld worden met kunsttranen. Droge mond is moeilijker te bestrijden. Bevochtigen van de mond is mogelijk. Water drinken of spoelen is minder verstandig. Kauwgom kauwen kan soms wel verlichting geven.