Zandvlo
Wat is een infectie door de zandvlo?
Tungiasis wordt veroorzaakt door de zandvlo (Tunga penetrans) die zich vastbijt en de huid binnendringt. Zandvlooien komen niet in Nederland voor. Het 1 mm grote dier leeft in een groot deel van de tropen: midden- en Zuid Amerika, Afrika en India. De vlo wordt daar vooral gevonden op droge, warme en stoffige, zanderige plaatsen. De eerste beschrijving van tungiasis stamt uit 1526 en was van een Spaanse zeeman op het schip Santa Maria van de ontdekkingsreiziger Christoffel Columbus na hun schipbreuk op Haïti. Sindsdien heeft de zandvlo zich over het grootste deel van de tropen verspreid. De zandvlo wordt nog wel eens meegenomen door toeristen en zo als ‘importziekte’ nog wel eens in Nederland en België gezien.
Hoe ontstaat het?
Alleen de vrouwelijke vlooien geven ziekteverschijnselen. Zij springen op de huid (meestal de voeten, vooral bij de tenen, maar ook wel elders op de benen). Vervolgens graaft de vlo zich een weg in de huid, op zoek naar een rustig plekje om bloed te zuigen. De vlo groeit gestaag tijdens het ontwikkelingsproces van de eieren in haar buik en bereikt uiteindelijk een afmeting van ca. 1 centimeter. Inmiddels is er dan een pijnlijke zwelling ontstaan. Kenmerkend is dat in deze zwelling een klein gaatje aanwezig is dat fungeert als ademgat voor de vlo. Zodra de eieren volgroeid zijn worden zij ook door het gaatje in de huid afgescheiden. Zodra alle eieren gelegd zijn sterft de vlo en geneest het plekje uiteindelijk vanzelf. Zandvlooien parasiteren op alle soorten zoogdieren, dus niet alleen de mens.
Wat zijn de klachten?
De ingegraven vlooien geven plaatselijk jeuk aan de huid. Voor zover bekend brengt de vlo zèlf geen ziekten over. Het gevaar schuilt vooral in het feit dat de huid niet meer helemaal intact is en dat hierdoor huidinfecties makkelijker kunnen ontstaan. Vooral bacteriële infecties met stafylokokken en streptokokken kunnen tot grote problemen leiden zoals bijvoorbeeld wondroos (erysipelas).
Hoe wordt het behandeld?
De zandvlo kan betrekkelijk eenvoudig worden verwijderd door het bultje open te snijden en de vlo te verwijderen. De vlo kan ook door middel van een ponsbiopteur (een soort rond mesje) uit de huid worden gestanst. Het is verstandig dit uit te laten voeren door een arts met steriele materialen en niet zelf aan de slag te gaan. De nabehandeling bestaat uit lokale wondverzorging met antiseptische zalf. Ook een tetanus-booster injectie is te overwegen bij mensen die (te) lang geleden tegen tetanus ingeënt zijn.
Hoe kan het voorkomen worden?
Tijdens vakanties in gebieden waar zandvlooien veel voorkomen is het aan te raden om dichte schoenen te dragen omdat de voetranden en de tenen de huidgebieden zijn waar de vlo zich het vaakst nestelt.
gerelateerde onderwerpen
literatuur
Peccerillo F. et al: Not a simple plantar wart: a case of tungiasis. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2017 Sep 19.