Haarverzorging
Wat is gezond haar?
Is mooi, glanzend en gezond ogend haar belangrijk? Uit medisch oogpunt niet. Haar heeft voor de mens immers geen belangrijke lichamelijke functie meer. Uit sociaal en psycholoisch standpunt is het hebben van fraai haar voor de meeste mensen in onze samenleving wel degelijk van belang, hoewel in wisselende mate. Voor veel mensen is het hebben van schoon, verzorgd haar genoeg. Voor nog meer anderen wordt aan glans, volheid en vorm ook veel waarde gehecht. Hoewel haar feitelijk ‘dood’ materiaal is wordt er toch in het dagelijks leven over ‘gezond haar’ en ‘slecht haar’ gesproken. Onder gezond haar wordt meestal glanzend en goed te kammen haar verstaan. Het glanzen van het haar komt door lichtweerkaatsing tegen de buitenste laag (cuticula) van elke haar. Hiervoor is het belangrijk dat de buitenste laag van de haar in een goede, gave conditie is. In de praktijk kan je veel doen (en laten!) om die conditie van de haren zo goed mogelijk te laten zijn.
Beschadiging van het haar
Wanneer de buitenste laag van de haar beschadigd raakt, zal het haar een minder glanzend en gezond aspect krijgen. Deze beschadiging kan ontstaan door verhitting van het haar of blootstelling van het haar aan chemicaliën. Chemicaliën in producten voor haarverzorging, haarverf en producten die bijvoorbeeld bij het zetten van een permanent worden gebruikt kunnen een regelrechte aanslag zijn voor de buitenste laag van de haren. Pogingen om het haar er beter uit te laten zien (dat is waar we het haar voor kleuren, bleken en permanenten, uiteindelijk) kan dus soms een averechts effect hebben. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste oorzaken van slijtage en beschadiging van het haar.
Slijtage
Haar is erg sterk. Toch kan de haar tekenen van slijtage gaan vertonen. Vooral lange haren die al enkele jaren groeien kunnen op den duur gaan slijten. De cuticula bestaat bij nieuw uitgegroeide haren uit meerdere laagjes van slechts enkele micrometers dik (zie de electronenmicroscopische foto hieronder).
Na verloop van tijd zullen de laagjes er een voor een afslijten. Dit natuurlijk slijtageproces kan versneld worden door allerlei omgevingsfactoren zoals de al eerder genoemde chemicaliën die worden toegepast bij kleuren, bleken en permanenten. Maar ook chloor in zwembadwater, wrijving (kammen), hete lucht (fohnen!) etc. kunnen de afbraak van deze laagjes van de cuticula versnellen.
Aan de uiteinden van de haren (de ‘puntjes’) treedt nog eens extra slijtage op. Hier kan bovendien ook haarsplijting ontstaan. Deze splijting kan zich naar boven toe verplaatsen, zodat het regelmatig ‘bijpunten’ van de haren een functie heeft in het behoud van een goede haarconditie. Als dat niet gebeurt wordt het uiteinde van het haar droog en springerig.
Een bijzonder fenomeen dat bij beschadiging van de haren past is trichonodosis (spontane knoopjes in een enkele haar).
Beschadiging door zonlicht
Het ultraviolet licht in zonlicht is in staat structuren in de huid én in het haar af te breken. Blootstelling van het haar aan de zon kan leiden tot aantasting van bepaalde chemische verbindingen die zorgen voor stevigheid van de haar. Ook kan ultraviolet licht effect hebben of het basiseiwit waar de haar uit opgebouwd is: keratine. Langdurige blootstelling zal leiden tot slapper, doffer en droger haar.
Beschadiging door wassen
Ouderwetse shampoo’s waren nog al eens agressief: niet alleen tegen het vuil en vet in de haren, maar ook tegen de haren zelf. De buitenste laag van de haar kon beschadigd raken en dof haar (met knopen) was het gevolg.Tegenwoordig bevatten shampoo’s meestal een conditioner component waardoor deze beschadiging wordt tegengegaan. Natte haren veroorzaken meer wrijving met elkaar dan droge haren. Haar dat regelmatig nat is slijt daarom ook sneller. Niettemin is het van belang de haren regelmatig te wassen want ook onschuldige zaken als opgedroogde gel etc. kunnen de haren er dof laten uitzien. Het haren wassen is dus belangrijk bij de haarverzorging!
Beschadiging door borstelen en kammen
Gebruik voor borstelen zachte borstels en kam vooral niet tegen de groeirichting van de haar in. Door ‘op te kammen’ worden de fijne schilferachtige laagjes van de cuticula opgetild en kunnen deze afbreken. Dit is in feite een vorm van zeer snelle slijtage van de haren. Deze vorm van haarbeschadiging komt overigens veel voor.
Beschadiging door föhnen
Het drogen van de haren met een föhn kan geen kwaad en kan zelfs slijtage van de haren voorkomen omdat natte haren sneller slijten dan droge haren (zie boven). Wanneer de föhn op een te hete stand wordt gezet of te dicht bij het haar wordt gehouden kan echter wél schade optreden. Uitdroging van de haren is een risico. In meer extreme gevallen waarbij de föhn te dicht bij het haaroppervlak wordt gehouden kan het water in de haar gekookt worden. Door dit ‘kookproces’ ontstaan veranderingen in de haarstructuur: er ontstaan microscopisch kleine luchtbelletjes in de haren waardoor de haren kwetsbaar worden en makkelijker kunnen afbreken.
Beschadiging door haarverf en bleken
Haarverven en bleken geeft per definitie een zekere beschadiging van de haar omdat deze stoffen door de cuticula van de haar moeten kunnen dringen om hun effect (dieper ín de haar) te kunnen hebben. De schade die moderne haarkleurmiddelen aan de haar toebrengen valt meestal mee.
Beschadiging door permanent
Bij een permanent wordt de structuur van de haar opzettelijk beschadigd. In de eerste stap van het zetten van een permanent wordt de oorspronkelijke structuur van de haar veranderd door het verbreken van de disulfideverbindingen (zwavelverbindingen). Vervolgens wordt het haar in de gewenste vorm gebracht waarna de chemische verbindingen in de haar weer worden hersteld. Het haar ‘bevriest’ dan in de nieuwe vorm. Dit proces heet neutralisatie. Wanneer het permanenten op een goede manier wordt uitgevoerd is de beschadiging van het haar uiteindelijk vrij beperkt.
Combinaties van beschadigingen
Bij veel mensen zal meer dan één van de bovengenoemde risicofactoren een rol spelen in beschadiging van het haar. De schade die een combinatie van meerdere factoren kan opleveren kan zeer ernstig zijn, en het herstel ervan is vaak onmogelijk…
Conditioners
De belangrijkste functies van conditioners zijn het voorkomen van uitdroging van de haar en het makkelijker kambaar maken van het haar. Conditioners bevatten vaak van siliconen afgeleide producten die zich hechten aan de randjes van de (al dan niet beschadigde) laagjes van de cuticula. De haren worden hierdoor gladder, makkelijker kambaar en glanzender. Conditioners kunnen apart na het haarwassen worden gebruikt, of de haren kunnen worden gewassen met een shampoo-en-conditioner-in-één product.
Samenvatting
Tot slot van deze folder worden de adviezen om het haar in een goede conditie te houden nog eens op een rij gezet:
* was de haren regelmatig met een goede shampoo.
* gebruik ook een conditioner als het haar extra goed kambaar moet zijn of moet glanzen.
* wanneer haar wordt geverfd of gebleekt: gebruik goede producten en laat het bij voorkeur uitvoeren door iemand die er verstand van heeft.
* kam en borstel met zachte materialen en kam met de haren mee, niet er tegenin.
* stel de haren niet bloot aan zonlicht en hitte.
gerelateerde onderwerpen
haaruitval
kale plekken op de hoofdhuid
allergie voor shampoo