Pityriasis versicolor – artsenpagina
Let op: de informatie over pityriasis versicolor (zomergist) op deze pagina is bedoeld voor artsen. Er is ook een patiëntenfolder over zomergist beschikbaar.
Differentiële diagnose van pityriasis versicolor
Pityriasis rosea presenteert zich met rode, subtiel schilferende maculae. Hoofdzakelijk op de rug en vaak (maar niet altijd!) in de kenmerkende ‘kerstboomdistributie’. Bij klassieke pityriasis rosea is er ook sprake van de karakteristieke ‘plaque mere‘: de meestal wat grotere rode macula waar de dermatose begint.
Seborroïsch eczeem is ook meer erythemateus dan pityriasis versicolor en kent een meer prominente schilfering. Wanneer er ook sprake is van schilfering op andere, voor seborrhoisch eczeem kenmerkende lokalisaties (zoals perinasaal en in de haarlijn) kan dat richting geven aan de diagnose.
Vitiligo geeft een echte wit-verkleuring van de huid, terwijl de ontkleuring bij pityriasis versicolor een hypopigmentatie is. Bovendien zijn de vitiligo-laesies meestal scherper begrensd met de gezonde huid. Ook hier kunnen eventuele depigmentaties in gebieden waar pityriasis versicolor niet wordt gevonden (zoals bijvoorbeeld de handen of het genitaalgebied) de juiste diagnose opleveren.
Diagnostiek
Actieve pityriasis versicolor is vast te stellen met de trektest: door de huid bij een voor pityriasis versicolor verdachte macula strak te trekken ontstaat een zeer subtiele schilfering in deze macula.
Behandeling van pityriasis versicolor
Algemene overwegingen
Bij pityriasis versicolor bevindt de veroorzakende gist, malassezia furfur, zich in epidermis en is daarmee goed bereikbaar met topicale therapie. Dit in tegenstelling tot een andere veelvoorkomende dermatose die door malassezia wordt veroorzaakt, de malassezia folliculitis.
Aan de patient moet bij aanvang van de therapie goed worden uitgelegd dat met de behandeling weliswaar de gist en de ontsteking verdwijnen, maar de kleurverschillen die tijdens de dermatitis zijn ontstaan meer tijd nodig hebben om te verdwijnen. Dit om onnodige herhaalde behandelingen te voorkomen.
Seleensulfide suspensie (Selsun)
is een effectief middel tegen pityriasis versicolor. Sanchez JL et al (J Am Acad Dermatol 1984) toonde een effectiviteit aan van ruim 80% na een 7-daagse kuur. De suspensie wordt aangebracht op de aangedane huid en wordt na 10 minuten afgespoeld.
>>R/ seleensulfide suspensie, 1dd gedurende 7 opeenvolgende dagen aanbrengen en steeds na 10 minuten afspoelen.
Ketoconazol shampoo
geeft met een kortere behandeling (van 3 dagen) ook goede resultaten. Lange DS et al (J Am Acad Dermatol 1998) beschrijven een goed resultaat bij 73% van de patienten, 4 weken na een behandeling van 3 dagen.
>>R/ ketoconazol shampoo, 1dd gedurende 3 dagen, aanbrengen op de aangedane huid, na 5 minuten afspoelen.
Ketoconazol crème
Ook ketoconazol crème geeft na gemiddeld 14 dagen ook goede genezingspercentages, te vergelijken met de resultaten met seleensulfide en ketoconazol shampoo. Savenin et al (J Am Acad Dermatol 1986) toonden bovendien aan dat 79% van de patiënten na 1 jaar nog klachtenvrij is.
>> R/ ketoconazol creme, 1dd op de aangedane huid gedurende 2-3 weken.
Itraconazol capsules
Topicale behandeling van pityriasis versicolor heeft gezien het veiligheidsprofiel de voorkeur boven behandeling met orale medicatie. Indien topicale therapie bij een patiënt onvoldoende succes oplevert of niet uitvoerbaar is, is systemische therapie wel mogelijk én effectief (Gupta AK et al, J Cutan Med Surg 2014). Itraconazol 200mg/dag gedurende 5-7 dagen geeft doorgaans goede resultaten.
>> R/ itraconazol caps, 1dd 200mg gedurende 7 dagen.
Fluconazol capsules
Ook fluconazol is geregistreerd voor de behandeling van pityriasis versicolor. Bij voorkeur alleen toepassen wanneer men met bovenstaande behandelingen niet uitkomt. Gekozen kan worden voor een korte pulse-behandeling, bijv. 1x/week 300 mg, gedurende 2 weken (Gupta AK et al, J Cutan Med Surg 2014) of een dagelijkse behandeling met bijv. 50mg/ dag gedurende 2 weken. Iets langere kuren zijn mogelijk maar in de regel niet nodig (zie ook farmacotherapeutisch kompas)
behandelsuggesties:
>> R/ fluconazol caps a 100 mg, wekelijks 300 mg ineens gedurende 2 weken of
>> R/ fluconazol caps a 50 mg, 1dd1 gedurende 2 weken
Auteur: Dr R.L. van Leeuwen, dermatoloog. Alrijne Ziekenhuis
Laatste update van deze pagina: april 2021